วันออกพรรษา ถือเป็นวันสำคัญในพุทธศาสนาที่ชาวพุทธทุกคนคุ้นเคย แต่หากจะพูดถึงกิจกรรมที่เกิดขึ้นหลังจากวันออกพรรษาแล้ว สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้คือ “ประเพณีตักบาตรเทโว” ประเพณีที่สะท้อนถึงความเชื่อและศรัทธาของชาวพุทธที่มีต่อพระพุทธเจ้า ซึ่งเป็นประเพณีที่มีมาอย่างยาวนานและเต็มไปด้วยความหมายที่ลึกซึ้ง
เมื่อกล่าวถึงวันออกพรรษา เราต้องนึกถึงการสิ้นสุดการจำพรรษาของพระสงฆ์ ซึ่งกินระยะเวลา 3 เดือนตามปฏิทินจันทรคติ การจำพรรษามีความสำคัญทั้งต่อพระสงฆ์และชาวบ้าน พระสงฆ์จะใช้เวลาในช่วงนี้เพื่อศึกษาพระธรรมวินัย ขณะที่ชาวบ้านก็จะถวายผ้าอาบน้ำฝน และสิ่งของจำเป็นอื่น ๆ เพื่อสนับสนุนการจำพรรษาของพระสงฆ์
หลังจากวันออกพรรษา วันรุ่งขึ้นจะเป็นวันที่ชาวบ้านตั้งตารอคอย นั่นคือ “ตักบาตรเทโว” คำว่า “เทโว” ย่อมาจาก “เทโวโรหณะ” ซึ่งหมายถึง “การเสด็จลงจากสวรรค์ของพระพุทธเจ้า” ตามความเชื่อทางพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าได้เสด็จขึ้นไปบนดาวดึงส์สวรรค์หลังจากตรัสรู้ เพื่อโปรดพระพุทธมารดาและเหล่าเทวดาในสวรรค์ หลังจากเทศนาโปรดอยู่เป็นเวลา 3 เดือน พระองค์ได้เสด็จกลับสู่โลกมนุษย์ในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 การเสด็จลงจากสวรรค์ครั้งนี้ถือเป็นการเปิดโอกาสให้มนุษย์ได้ทำบุญตักบาตรเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา
“มีออกพรรษา..ต้องมีตักบาตรเทโว” เป็นคำพูดที่สะท้อนถึงความสำคัญของประเพณีนี้ เพราะเมื่อพระสงฆ์ออกจากพรรษา ชาวบ้านก็จะมีโอกาสทำบุญใหญ่ การตักบาตรเทโวจึงถือเป็นการทำบุญที่ยิ่งใหญ่และเต็มไปด้วยความศรัทธา โดยมักจะมีการจัดขึ้นที่วัดต่าง ๆ ทั่วประเทศ วัดบางแห่งมีการจำลองเหตุการณ์เสด็จลงจากสวรรค์ โดยพระสงฆ์จะเดินลงจากเขา หรือบันไดวัด ราวกับการเสด็จลงของพระพุทธเจ้า ท่ามกลางพุทธศาสนิกชนที่เตรียมข้าวปลาอาหารและสิ่งของบิณฑบาตไว้พร้อม
การตักบาตรเทโวไม่เพียงแต่เป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจถึงการมีเมตตาและการแบ่งปันแก่ผู้อื่น ซึ่งเป็นหลักธรรมในพุทธศาสนาที่สำคัญ ชาวพุทธจึงนิยมเข้าร่วมพิธีนี้เพื่อสั่งสมบุญและแสดงความเคารพต่อพระพุทธเจ้า
ด้วยประเพณีนี้ “มีออกพรรษา..ต้องมีตักบาตรเทโว” กลายเป็นประโยคที่เชื่อมโยงวันสำคัญสองวันในพุทธศาสนาเข้าด้วยกัน นอกจากจะเป็นการเฉลิมฉลองการสิ้นสุดการจำพรรษาแล้ว ยังเป็นการส่งเสริมความศรัทธาของชาวพุทธในพระพุทธเจ้าและพระธรรมวินัยอีกด้วย
